W ustawie o podatku od towarów i usług (ustawie o VAT), która zacznie obowiązywać od 01 stycznia 2014 roku zostały generalnie określone trzy rodzaje zdarzeń, które spowodują powstanie obowiązku podatkowego:
* Podstawowym terminem powstania obowiązku podatkowego będzie termin dokonania dostawy towarów lub moment wykonania usługi. W tym przypadku żadnego znaczenia – do rozliczenia podatku VAT – nie będzie miała data wystawienia faktury, zaś ogromnego znaczenia nabiera data sprzedaży.
* W kilku ściśle określonych przypadkach ustawodawca uzależnił moment powstania obowiązku podatkowego od otrzymania zapłaty.
* Natomiast w kilku innych – moment powstania obowiązku podatkowego będzie odpowiadał dacie wystawienia faktury, zaś jeśli faktura nie zostanie wystawiona – z chwilą upływu terminu do jej wystawienia, a jeśli termin ten nie został określony – z chwilą upływu terminu płatności.
Na zasadach ogólnych obowiązek podatkowy będzie powstawał w momencie:
* wydania towaru, tzn. przekazania go nabywcy z prawem rozporządzania nim jak właściciel.
Przy czym dostawę, w której ustalane są następujące po sobie terminy rozliczeń uznaje się za dokonaną z upływem każdego okresu, do którego określono te rozliczenia.
Jeżeli przez rok nie upływają terminy rozliczeń, dostawę uznaje się za dokonaną z upływem każdego roku, do momentu zakończenia dostawy.
lub
* wykonania usługi!
Za usługę wykonaną uznaje się również usługę wykonaną częściowo, dla której to części określono zapłatę.
Jeżeli w związku ze świadczeniem usługi określono następujące po sobie terminy płatności, usługę uznaje się za wykonaną z upływem każdego okresu, do którego odnoszą się te płatności – nie musi być wystawiona faktura, aby trzeba było naliczyć VAT!
Usługę świadczoną w sposób ciągły przez okres dłuższy niż rok, dla której nie określono w danym roku żadnego terminu płatności, uznaje się za wykonaną z upływem każdego roku podatkowego, do momentu zakończenia świadczenia usługi.
Bez znaczenia jest w tym przypadku, czy sprzedawca wystawił w tym momencie fakturę oraz czy otrzymał zapłatę.
W dacie zapłaty obowiązek podatkowy będzie powstawał w przypadku otrzymania zaliczki lub zapłaty częściowej. Mogą to być następujące sytuacje:
- Otrzymanie całości lub części zapłaty z tytułu:
* wydania towarów przez komitenta komisantowi na podstawie umowy komisu,
* przeniesienia z nakazu organu władzy publicznej własności towarów w zamian za odszkodowanie, lub świadczenia usług na zlecenie sądów
- Otrzymania całości lub części dotacji, subwencji i innych dopłat o podobnym charakterze, które wpływają bezpośrednio na cenę towarów – wyłącznie w zakresie otrzymanej kwoty,
- Otrzymania zaliczki, zadatku, raty, wkładu budowlanego, mieszkaniowego lub innej całości lub części zapłaty przed dokonaniem dostawy towaru,
Przy czym oczywiście obowiązek podatkowy powstanie w odniesieniu do otrzymanej kwoty.
W obecnej ustawie o VAT mamy określonych kilka szczególnym momentów powstania obowiązku podatkowego – dotyczą one m.in. transportu i usług budowlano-remontowych (30 dniowe przesunięcie faktur niezapłaconych) oraz faktur za media (rozliczanie VAT w terminie płatności).
Od stycznia 2014 roku ustawodawca zaniechał tych przesunięć, lecz wskazał na kilka czynności, dla których obowiązek podatkowy będzie, co do zasady, powstawał w dacie wystawienia faktury.
W dacie wystawienia faktury obowiązek podatkowy będzie powstawał z tytułu:
- Usług budowlanych lub budowlano – montażowych,
- Dostawy książek drukowanych (PKWiU ex 58.11.1) oraz gazet, czasopism i magazynów (PKWiU ex 58.13.1 i PKWiU ex 58.14.1.
- Dostawy i dystrybucji energii elektrycznej, cieplnej, chłodniczej, gazu przewodowego,
- Świadczenia usług:
- Telekomunikacyjnych i radiokomunikacyjny
- Usług gospodarki komunalnej z załącznika nr 3 do ustawy o VAT (poz. 140-153, 174 i 175), tj. m.in.
— Usługi związane z uzdatnianiem i dostarczaniem wody za pośrednictwem sieci wodociągowych
—- Usługi związane z handlem wodą dostarczaną za pośrednictwem sieci wodociągowych
—- Usługi związane z odprowadzaniem i oczyszczaniem ścieków
—- Usługi związane ze zbieraniem odpadów innych niż niebezpieczne nadających i nienadających się do recyklingu
—- Usługi zamiatania śmieci i usuwania śniegu
- Najmu, dzierżawy, leasingu lub usług o podobnym charakterze,
- Ochrony osób i usług ochrony, dozoru i przechowywania mienia,
- Stałej obsługi prawnej i biurowej,
- z wyjątkiem usług B2B stanowiących import usług, w każdym powyższym przypadku.
Jeżeli jednak, dla wymienionych wyżej zdarzeń faktura nie zostanie wystawiona, lub podatnik wystawi ją z opóźnieniem, obowiązek podatkowy powstanie z chwilą upływu terminów wystawienia faktury określonych w art. 106i ust. 3 i 4 (przeczytaj artykuł o terminach wystawienia faktury), a gdy terminów tych nie określono – z chwilą upływu terminu płatności.
Należy jeszcze zaznaczyć, że:
W przypadku importu towarów obowiązek podatkowy powstaje z chwilą powstania długu celnego. Przy objęciu procedurą przetwarzania pod kontrolą celną, powstanie on z chwilą objęcia tą procedurą, a przy procedurze składu celnego, odprawy czasowej z całkowitym zwolnieniem od należności przywozowych, uszlachetniania czynnego w systemie zawieszeń, tranzytu lub z przeznaczeniem – wprowadzenie do wolnego obszaru celnego lub składu wolnocłowego, jeżeli od towarów pobierane są opłaty wyrównawcze lub opłaty o podobnym charakterze – z chwilą wymagalności opłat.
W przypadku dostawy wewnątrzwspólnotowej obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury, nie później niż 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy. W przypadku WDT realizowanej w sposób ciągły przez okres przekraczający miesiąc dostawę uważa się za dokonaną z upływem każdego miesiąca do czasu zakończenia dostawy tych towarów.
W zakresie wewnątrzwspólnotowego nabycia towarów obowiązek podatkowy powstaje z chwilą wystawienia faktury przez podatnika podatku od wartości dodanej, nie później jednak niż 15 dnia miesiąca następującego po miesiącu, w którym dokonano dostawy towaru będącego przedmiotem WNT. Dla nabycia realizowanego w sposób ciągły przez okres przekraczający miesiąc WNT uważa się za dokonane z upływem każdego miesiąca do czasu zakończenia nabyć towarów.